Dzięki takim zabawom rozwija się myślenie twórcze dziecka. Dziecko w wieku przedszkolnym ma bardzo plastyczny mózg, szybko i łatwo się uczy. Wykorzystajmy ten czas i rozwijajmy pamięć dziecka.

Zadbajmy, by zabawa nie była zbyt trudna i nie trwała zbyt długo.

Podczas zabawy dziecko może się nauczyć:

czekania na swoją kolej (kontrolowania zachowań impulsywnych i czekania na zaspokojenie potrzeby);

• obserwacji przebiegu gry i dostosowywania do niego swojego postępowania;
• wytrwałości tzn. dotrwania aż do zakończenia gry, nawet wtedy, gdy jej przebieg nie jest dla dziecka pomyślny;
• radzenie sobie z frustracjami;
• dostosowywania się do obowiązujących reguł gry.

Propozycje ćwiczeń i zabaw rozwijających pamięć:

1) Wymyślanki ? zabawa polega na wymyślaniu jak największej ilości słów, które muszą spełniać określone kryteria. Zabawa może trwać bardzo długo ze względu na różne swoje warianty, np. trzeba odnaleźć słowa rozpoczynające się na literę ?r?, wymyślić słowa kończące się na ?-ka? albo takie, które zawierają w środku literę ?e?. Kto wymyśli najwięcej słów, ten wygrywa.

2) Prawidłowa kolejność ? na początku układa się kilka przedmiotów z domu jeden obok drugiego, a następnie zakrywa wszystko jakimiś parawanem, np. ręcznikiem. Potem odkrywa się na kilka sekund przedmioty i prosi o zapamiętanie prawidłowej kolejności. Zabawa służy ćwiczeniu pamięci świeżej.

3) Odkryj zmianę ? zabawa polega na tym, że dziecko wychodzi z sali, a pozostali uczestnicy zamieniają się miejscami. Dziecko powraca i ma odkryć kto zmienił miejsce.

4) Wyliczanki ? gry słowne, które polegają na tym, by wymyślić jak najwięcej możliwości rozwiązań i odpowiedzi na pytania, np. ?Narzędzia pracy człowieka to??, ?Człowiek może podróżować (czym?)??, ?Człowiek może mieszkać w?? itp.

5) Wyspa pamięci ? dzieci siadają w kole i wymyślają kolejno, co zabrałyby ze sobą na bezludną wyspę. Każde następne dziecko dokłada swój przedmiot, wymieniając wcześniej przedmioty, które wzięliby ze sobą jego poprzednicy, np. Kasia mówi: ?Na bezludną wyspę wzięłabym mapę?, a kolejny Piotrek powtarza: ?Kasia na bezludną wyspę weźmie mapę, a ja ? lornetkę?. Kolejne dziecko musi powiedzieć: ?Na bezludną wyspę Kasia zabierze mapę, Piotrek ? lornetkę, a ja ? koc? itd., aż do pierwszej skuchy, kiedy nie uda się wymienić poprawnie wszystkich wymienionych wcześniej rzeczy.

6) Skarbnica wiedzy ? zabawa polega na tym, by wymienić jak najwięcej słów, spełniających określone wymogi, np. tylko białe rzeczy, tylko to, co fruwa, co jest koloru czerwonego itp.

7) O kim mowa? ? zabawa rozwija pamięć wzrokową. Polega na tym, że dziecko z grupy ustawia się tyłem do zespołu, a reszta dzieciaków opisuje wygląd jednego, wybranego wcześniej, kolegi siedzącego wśród nich. Zadaniem dziecka odkręconego plecami do pozostałych jest odgadnięcie, o kogo chodzi, kto jest opisywany.

8) Zabawy wprowadzające sekwencje, np.

• głuchy telefon (dziecko ma dokładnie powtórzyć zdanie, które usłyszało)
• powtórz numer telefonu (zaczynamy od 3,4 cyfr ? dziecko ma je powtórzyć)
• jedziemy nad morze: zabawę zaczynamy mówiąc ?jedziemy nad morze i zabieramy…?. Wymyślamy rzeczy, jakie zabieramy nad morze powtarzając przy tym już te wcześniej wymienione, np.?Jedziemy nad morze i zabieramy plecak?Dziecko1: ?Jedziemy nad morze i zabieramy plecak i namiot?
  Dziecko2: ?Jedziemy nad morze i zabieramy plecak, namiot i piłkę?
  Dziecko3: ?Jedziemy nad morze i zabieramy plecak, namiot, piłkę i koc? itd.Można wprowadzać różne odmiany tej zabawy poprzez zmianę początkowych zdań, np. ?Jesteśmy w ZOO i oglądamy…?, „Piotruś dostał od Św. Mikołaja??

9) Rymowanki ? nauka krótkich rymowanych wierszyków, wyliczanek, również z wprowadzaniem towarzyszących temu gestów.

10) Wymieniamy ciąg słów. Na ustalone wcześniej słowo lub grupę słów dziecko ma klasnąć np. na słowo: lampa lub na nazwy kolorów, potraw itp.

11) Nazywamy szybko i wskazujemy na sobie części ciała. Dziecko ma je wskazywać na sobie. Dla zmylenia, co jakiś czas wskazujemy część ciała inną niż wymieniamy ? zadaniem dziecka jest wskazywać prawidłowo na podstawie usłyszanej instrukcji słownej.

12) Co słyszysz? Dziecko kładzie się lub siada wygodnie i słucha uważnie odgłosów z otoczenia, a potem ma je wymienić. Zadanie można utrudnić poprzez nakazanie wymienienia odgłosów w kolejności, w jakiej się pojawiały (możemy sami ?produkować? różne odgłosy- np. skrzypienie drzwi, stukanie, szuranie, szeleszczenie gazetą itd.)

13) Podaj kolejność: za parawanem układamy w rzędzie kilka przedmiotów, odsłaniamy, dziecko przygląda się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Ponownie zasłaniamy parawan a zadaniem dziecka jest wymienienie przedmiotów w kolejności.

14) Co zapamiętałeś? Pokazujemy dziecku ilustrację i prosimy, aby przez 30 sekund uważnie jej się przyglądało. Następnie zabieramy rysunek i prosimy o odpowiedzenie na różne pytania dotyczące tego, co znajdowało się na obrazku.

15) „Ciąg wyrazów” Powtarzamy dziecku 10 razy pewną sekwencję słów (na przykład :koń, kot, królik, koza, kura? ), a następnie prosimy aby powtórzyło wyrazy w tej samej kolejności

16) „Echo” Wystukujemy lub wyklaskujemy dziecku pewien rytm a następnie prosimy, aby powtórzyło tak samo. Przeprowadzamy kilka prób.

17) Odpowiedz na pytania. Opowiadamy dziecku krótką historyjkę i prosimy o uważne przysłuchiwanie się. Po wysłuchaniu całego opowiadania prosimy dziecko o odpowiedzenie na kilka pytań związanych z opowiadaniem.

18) Memory – gra polega na łączeniu w pary, zapamiętywaniu gdzie ukryte są takie same obrazki. Najlepiej by obrazki przedstawiały: zwierzęta, pojazdy, zabawki, rzeczy bliskie dziecku.

19) Gry planszowe ? to zabawa poprawiająca pamięć dzieci od 4 roku życia. Gry planszowe takie jak warcaby, szachy, grzybobranie, chińczyk, młynek, uczą dzieci planowania ruchu, przewidywania reakcji przeciwnika, rozważania różnych opcji rozgrywki, rozwijają umiejętność zapamiętywania poszczególnych sytuacji oraz poprawiają zdolność logicznego myślenia, która kształtuje się od 5 roku życia.

20) Skojarzenia ? gra w skojarzenia rozwija pamięć, koncentrację, spostrzegawczość dziecka. Polega na dobieraniu w pary obrazków, które do siebie pasują, lub wyszukiwaniu w zbiorze tego obrazka, który nie pasuje do pozostałych.

21) Zagadki ? uczą dziecko logicznego myślenia, przygotowują do rozwiązywania problemów, wzbogacają słownictwo oraz uczą formułować odpowiedzi na zadane pytania.

22) Zabawa „Spostrzegawczość” – wybieramy różne przedmioty, takie jak: gumka, temperówka, zegarek, klucz itp. (do 10 sztuk), kładziemy je na środku sali, najlepiej na dużym arkuszu papieru, po czym pozwalamy patrzeć na nie dzieciom przez 2 do 3 minut. Następnie przedmioty te przykrywamy dużym papierem lub np. chustą animacyjną, zaś dzieci mają narysować na przygotowanych wcześniej karteczkach ich nazwy. Liczba przedmiotów powinna być dostosowana do wieku. Dzieci młodsze zapamiętują od 5 do 7 sztuk, starsze więcej (10 ? 15 sztuk). Ćwiczenie pozwala wstępnie rozpoznać poziom rozwoju pamięci dziecka.

23) Zabawa „Archiwum” – uczestnicy siedzą w kręgu. Na prośbę prowadzącego wymieniają po kolei nazwy rzeczy wg podanego kryterium (np. ?rzeczy białe?). Prowadzący stopniowo podaje nowe cechy obiektu (np. rzeczy białe i miękkie, następnie białe, miękkie i jadalne) Im więcej kryteriów, tym zadanie jest trudniejsze i w tym większym stopniu wymaga przypominania sobie obiektów wg nietypowych kluczy identyfikacyjnych.

24) Klaśnij, tupnij? Nauczyciel wraz z dziećmi przyporządkowuje wybranym znakom (np. figury geometryczne, kolory, owoce itp.) określony ruch. Następnie układa z nich wzór, wskazuje kolejne znaki a dzieci pokazują odpowiadający im ruch.

Bibliografia

1. Schiller P.B., Mądre dziecko. Kształtowanie umysłu dziecka od najmłodszych lat, K.E. Liber
2. Zborowski J., Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
3. Debesse M. „Psychologia dziecka”
4. M. Biegało „Wychowanie do twórczości”, „Psychologia Wychowawcza”
5. M. Chruszczewski „Czym zajmować się może psychologia twórczości?”
6. M. Bogdanowicz „Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”

Zebrała i opracowała: Małgorzata Klimek